Kỹ thuật trồng cây căm xe

Căm xe còn gọi là Cẩm xe thuộc họ Đậu (Fabaceae), họ phụ trinh nữ (Mimosoideae), ngành Mộc lan (Magnoliophyta), mọc tự nhiên ở nhiều nước Châu á: ấn Độ , Myanma, Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt Nam.
Căm xe là loài cây đa tác dụng, thuộc nhóm II, gỗ nặng, cứng, không bị mối mọt, dùng đóng đồ gia dụng, xây dựng, đóng tàu, toa tàu lửa, bánh xe bò, cột điện, trụ tiêu…có giá trị cao trên thị trường trong nước và xuất khẩu.
Vỏ dùng làm thuốc chữa bệnh ho ra máu, tiêu chảy, lậu, hạt giàu prôtêin và chất béo, có thể rang ăn được.
Căm xe là loài cây bản địa mọc tự nhiên khá phổ biến ở nhiều tỉnh phía Nam, có khả năng tái sinh hạt, chồi thân và chồi rễ rất mạnh lại có nguồn hạt giống phong phú và cũng đã trồng thử có kết quả ở một vài nơi. Tuy nhiên, cho đến nay gỗ căm xe đã bị khai thác kiệt quệ và các nghiên cứu loài cây này còn rất ít. Do vậy việc nghiên cứu một số đặc điểm sinh thái và khả năng gây trồng làm căn cứ cho việc xây dựng các biện pháp kỹ thuật lâm sinh để tái sinh phục hồi và trồng rừng Căm xe là rất cần thiết, có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, góp phần thực hiện dự án Quốc gia về trồng mới 5 triệu ha rừng.
1.Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:
1.1.Đối tượng:
Các quần thể rừng tự nhiên có Căm xe phân bố ở các tỉnh DakLak, Khánh Hoà, Đồng Nai .
Các rừng Căm xe trồng thực nghiệm ở Eakmat (DakLak) và Lang Hanh (Lâm Đồng).
1.2.Phương pháp:
Điều tra l ô tiêu chuẩn điển hình sơ cấp 2.500m2 (50 x50m) và ô thứ cấp 100m2 (10x10m) được lập trong các ô sơ cấp, về các chỉ tiêu cơ bản theo các phương pháp thường dùng trong lâm nghiệp.
Đào phẫu diện điển hình và lấy mẫu đất trong các ô sơ cấp, phân tích đất theo các phương pháp chính qui và thông dụng ở trong phòng.
Tính tổ thành loài theo phần trăm giá trị số quan trọng IV% (Important value) (Curtis Mc Intosh,1951) và loài ưu thế bằng hệ số tương quan r(quan hệ tương quan) và tiêu chẩn c2 (kiểm tra tính độc lập ) của loài.
Các tính toán được thực hiện trên máy vi tính với phần mềm Excel 5.0.
2.Kết quả nghiên cứu:
2.1. Phân bố tự nhiên.
Các kết quả điều tra quần thể rừng tự nhiên được tóm tắt trong bảng 1. Kết quả cho thấy:
Bảng1
Địa điểm
Toạ độ địa lý
Địa hình
Đặc trưng rừng Căm xe
Độcao
(m)
Độ dốc
Kiểu rừng
Cây/ha
(m)
(cm)
Yokdon
(DakLak)
10045’-13005’ vĩ Bắc
107029;107050’k/Đông
150
2-50
Khộp
5-10
16-18
25-30
Eavy
(DakLak)
13000-13050’ vĩ Bắc
107029;107050’Đông
600
5-100
Bán thường xanh
5-10
18-22
25-30
NinhHoà
(Khánh Hoà)
12015’-12030’ vĩ Bắc
109000-109015’ k/Đông
100
2-5
Thuần loài
300-400
12-15
20-25
Cát Tiên
(Đồng Nai)
11021’-11033’ vĩ Bắc
107010-107030’ k/ Đông
150
2-5
Bán thường xanh
5-10
22-25
30-35
Căm xe phân bố khá rộng ở các tỉnh Nam Trung Bộ, Đông Nam Bộ và Tây Nguyên trong giới hạn khoảng 2 vĩ độ Bắc (12–140) và 2 kinh độ Đông (107-1080 ) có mặt trong các kiểu rừng rụng lá (khộp), rừng bán thường xanh hỗn loài và thuần loài. Đó cũng là căn cứ để chọn vùng trồng và trạng thái rừng để tái sinh phục hồi loài Căm xe phù hợp với điều kiện sinh thái của nó
2.2.Đặc điểm đất đai:
Kết quả điều tra và phân tích đất ghi trong bảng 2. Kết quả trên cho thấy:
Bảng 2:
Địa điểm
Yok Dôn (YD2)
Ea kmat (EKM9)
Ninh Hoà (Nk8)
Loại đất
Xám vàng / Granit
Đỏ / Ba zan
vàng xám / liparit
Tầng dày (cm)
30-35
>100
80-100
Đá lẫn(%)
40-70
5-10
20-30
Độ sâu(cm)
0-20
40-60
80-100
0-20
40-60
80-100
0-20
40-60
80-100
Sét(<0.002mm)%
12.9
20.8
23.0
63.2
63.9
64.8
22.0
26.9
23.6
Mùn (%)
1.07
0.71
0.31
4.52
3.41
1.41
1.74
0.89
0.67
N (%)
0.08
0.06
0.03
0.18
0.10
0.06
0.17
0.14
0.11
P2O5(%)
0.046
0.018
0.016
0.214
0.171
0.096
0.021
0.014
0.017
K2O(%)
0.21
0.44
0.15
0.02
0.02
0.02
0.08
0.08
0.10
pHkcl
3.96
3.73
3.79
3.90
3.93
4.28
5.46
5.85
7.14
Căm xe có thể sống trên nhiều loại đất: xám, vàng, đỏ phát triển trên nhiều loại đá như granit, liparit, bazan…có tầng dày, mỏng và tỉ lệ đá lẫn khác nhau. Đất có thành phần cơ giới thịt trung bình đến sét nhẹ, phản ứng chua đến ít chua, mùn và N từ ít đến trung bình.
Như vậy Căm xe cũng không đòi hỏi khắt khe về điều kiện đất đai.
2.3.Loài cây ưu thế :
Bảng 3:
Ô TC
Loài ưu thế
F%
N%
G%
IV%
Ô1
(Yokdon)
Căm xe Chiêu liêu Giáng hương
34,3 31,4 11,4
34,9 34,9 11,1
38,0 32,0 18,4
35,7 32,8 13,6
Ô2
(Yokdon)
Chiêu liêu Căm xe
Cà chít
36,2 27,7 12,8
47,8 22,8 12,0
14,4 34,8 6,8
42,8 28,4 10,5
Ô3
(Yokdon)
Cà chít
Căm xe Câm liêu Chiêu liêu
35,2 20,4 24,1 13,0
52,9 16,5 17,7 8,2
39,8 26,9 17,3 5,8
33,8 21,3 19,7 9,0
Ô5 (Cát Tiên)
Bằng lăng
Căm xe Dẽ
Binh linh
39,0 13,6 11,9 10,2
52,4 12,2 9,8 7,3
75,6 13,0 2,2 2,0
55,7 12,9 8,0 6,5
Ô6 (EAWY)
Bằng lăng
Căm xe
Bằng lăng tím
Gụ mật
Kơ nia
28,8 21,2 7,7 5,8 3,8
30,5 20,3 10,2 5,01 3,4
42,2 18,0 6,0 8,8 9,4
33 19,8 8,0 6,6 5,5
Như vậy ở các lâm phần nghiên cứu luôn chỉ có từ 3-5 loài ưu thế có giá trị quan trọng IV%>5%; trong đó có Căm xe, quyết định tổ thành được coi là nhóm loài ưu thế đóng vai trò quan trọng trong sinh thái quần thể.
2.4.Quan hệ nhóm loài cây ưu thế:
Kiểm tra mối quan hệ của Căm xe trong nhóm loài ưu thế trình bày ở bảng 4. Kết quả trên cho thấy
Bảng 4
Ô tiêu chuẩn
PA
PB
PAB
r
c2tính
c20.05
Quan hệ
Ô1 – (Yok don)
Căm xe – Chiêu Liêu
0.18
0.54
0.05
-0.24
1.70
3,84
Ngẫu nhiên
Cămxe -Giáng Hương
0.18
0.64
0.09
0.13
0.52
3,84
Ngẫu nhiên
Ô 3 – Yok don)
Căm xe – Chiêu liêu
0.44
0.24
0.08
-0.12
0.34
3,84
Ngẫu nhiên
Căm xe – Cà chắc
0.44
0.80
0.32
-0.16
0.62
3,84
Ngẫu nhiên
Căm xe – Cẩm liên
0.44
0.520
0.24
0.05
0.04
3,84
Ngẫu nhiên
Ô4 Ea wy
Căm xe – Bằng lăng
0.42
0.58
0.21
0.14
0.47
3,84
Ngẫu nhiên
Căm xe– Bằnglăngtím
0.42
0.25
0.04
-0.29
2.00
3,84
Ngẫu nhiên
Căm xe– Gụ mật
0.42
0.13
0.04
-0.06
0.08
3,84
Ngẫu nhiên
Căm xe–Kơ nia
0.42
0.08
0.08
-0.36
2.95
3,84
Ngẫu nhiên
Mối quan hệ giữa các loài trong những loài ưu thế mới chỉ là quan hệ ngẫu nhiên (c2tính < c2 0,05bảngứng với bậc tự do k=”1),” riêng Căm xe với Giáng hương, Căm xe với Cẩm liên và Căm xe với Bằng lăng có mối quan hệ hỗ trợ. (hệ số tương quan 0